Villinganesvirkjun

Landsvirkjun áformar að virkja í Jökulsánum í Skagafirði. Í rammaáætlun eru þrjár virkjunarhugmyndir á svæðinu, þ.e. Skatastaðavirkjun B, Skatastaðavirkjun C og Villinganesvirkjun, en þær falla allar í biðflokk.

Jökulsárnar í Skagafirði og vatnasvið þeirra eru taldar meðal verðmætustu svæða landsins þegar kemur að menningarminjum, jarðminjum, vatnafari, verðmætum tegundum lífvera, vistkerfum og jarðvegi.

Með virkjunum í Jökulsánum í Skagafirði er votlendið á láglendi Skagafjarðar í hættu. Votlendið er myndað úr framburði jökulvatnanna sem smám saman bera botnskrið, sand og aur til sjávar.

Mynd © Hlynur Stefánsson

Austara-Eylendið við Héraðsvötn eru einhverjar víðfeðmustu flæðiengjar á Íslandi og á Norðurlöndum. Votlendið við Miklavatn í Skagafirði er á friðlandi.

Villinganesvirkjun og aðrar virkjanir í Jökulsánum í Skagafirði hefðu neikvæð áhrif á lífríki svæðisins og votlendið á láglendi Skagafjarðar væri í hættu.

Mynd © Mats Wibe Lund

Á hálendinu norðan Hofsjökuls eru Orravatnsrústir sem eru sérstæðasta freðmýri landsins og búsvæði á lista Evrópuráðsins með alþjóðlegt verndargildi.

Mjög miklar menningarminjar er að finna á svæðinu og margar minjarnar eru friðlýstar, svo sem Einilækjarrústir, Hrafnsstaðir, Hringanes, Hraunþúfuklaustur, Tunga, Kolgrímsstaðir, Sandgil, Selsvellir og Öxl.

Villinganesvirkjun myndi hafa ófyrirséð áhrif á fornminjar í gljúfrunum þar sem hún er áformuð.

Í náttúruverndaráætlun 2004-2008 gerði Umhverfisstofnun tillögur um að Orravatnsrústir og Austara-Eylendið yrði gert að friðlandi og einnig tillögur um búsvæðavernd fyrir Fögruhlíð í Austurdal. Í náttúruverndaráætlun 2009-2013 var aftur lögð fram tillaga um friðlýsingu Orravatnsrústa.

Mynd © Daníel Bergmann

Með Villinganesvirkjun áformar Landsvirkjun að fá 33 MW af afli. Rennsli Vestari og Austari Jökulsár í Skagafirði yrði virkjað skammt neðan við ármót þeirra, á móts við bæina Villinganes og Tyrfingsstaði.

Verði af virkjun munu gljúfur fyllast af vatni og líftími virkjunarinnar er í mesta lagi 80 ár en þá verða gljúfrin orðin full af framburði. Með svona stuttan líf­tíma er virkjunin ekki sjálfbær og er þess vegna í andstöðu við yfirlýsta stefnu Íslands um auðlindanýtingu.

Mynd © Mats Wibe Lund